اگر مدیر کسب‌وکار یا مدیرمحصول یا یک مدیر تصمیم‌گیرنده در شرکتی هستید، خوب است که بتوانید وضعیت سازمان خود را از جهت استراتژیک ارزیابی کنید و درک کنید که چه چالش‌هایی در تدوین و اجرای استراتژی در سازمان شما وجود دارد. در این مطلب یک چک‌لیست استراتژی آماده کردم که به شما در این کار کمک می‌کند.
این چک‌لیست را بر اساس بایدها و نبایدهای استراتژیک که در منابع مختلف درباره تدوین و اجرای استراتژی آمده است شکل دادم.
خلاصه مطلب:
- چگونه وضعیت استراتژی شرکت را بسنجیم؟
- دانلود چک‌لیست سنجش وضعیت مدیریت استراتژیک شرکت
چک‌لیست بررسی وضعیت مدیریت استراتژیک شرکت
اگر تازه به شرکتی وارد شدید یا قصد دارید شرکت خود را به صورت دوره‌ای بازبینی کنید، از جهات مختلفی باید شرکت را بررسی کنید. در ادامه 5 عنوان مهم استراتژیک آورده‌ام. در هر عنوان، پرسش‌هایی مطرح کردم. حین پاسخ به این پرسش‌ها، می‌توانید شرکت را از جهت مدیریت استراتژیک ارزیابی کنید و چالش‌ها و نقاط قوت آن را شناسایی کنید.
برای تهیه این چک‌لیست، از چند کتاب مرجع استراتژی استفاده کردم. مواردی که مشاورین استراتژی مطرح در دنیا به عنوان ضروریات تدوین و اجرای استراتژی دانسته‌اند را در قالب پرسش‌هایی مطرح کردم.
1- اهداف، چشم‌انداز و ماموریت
- آیا شرکت هدف‌گذاری اولیه و چشم‌انداز مناسبی دارد و برای همه روشن است؟
- آیا شرکت روش کلی کار و بایدها و نبایدهای موثری را انتخاب کرده(ماموریت) و همه به آنها پایبند هستند؟
توصیه: قبلا در مقاله‌ای درباره اینکه اهداف و چشم‌انداز و ماموریت شرکت چه نقشی در استراتژی آن دارند نوشته‌ام. اگر می‌خواهید در این باره بیشتر بخوانید، مقاله هدف‌گذاری کسب‌وکار، چشم‌انداز و ماموریت را ببینید.
2- شناخت درست محیط و صنعت
- آیا رهبر شرکت نسبت به صنعت خودش اشراف دارد و عوامل کلیدی موفقیت در صنعت خودش را می‌شناسد؟
- آیا رهبر شرکت تحلیل عمیقی از وضعیت رقبا، تامین‌کنندگان و مشتریان دارد؟
- آیا رهبر شرکت نسبت به ریسک ورود تازه‌واردها به صنعت، یا احتمال ایجاد محصولات جایگزین که ممکن است به نوعی جای محصولات سازمان او را بگیرند آگاهی دارد؟
- آیا مدیران شرکت نسبت به تغییرات مسائل بیرونی شرکت که بر صنعت و محصول آنها اثر دارد حساس هستند؟
سه پرسش اول به بحث استراتژیک «تحلیل 5 نیروی پورتر» معروف است. پرسش آخر هم به شناخت عوامل محیطی بر می‌گردد که می‌تواند با روش PESTEL انجام شود. اگر مایلید، می‌توانید قالب ساده‌ای برای تحلیل پورتر و تحلیل عوامل محیطی PESTEL را از اینجا دانلود کنید:
توصیه: قبلا درباره این پرسش‌ها مقالات تحلیل استراتژیک بیرون سازمان و مفهوم قدرت چانه‌زنی خریدار و تامین‌کننده را نوشته‌ام که پیشنهاد می‌کنم برای درک بهتر پرسش‌های بالا، آنها را بخوانید.
3- تحلیل درست منابع و قابلیت‌های شرکت
- آیا رهبر شرکت تحلیل درستی از منابع ملموس و ناملموس سازمان دارد؟
- آیا رهبر شرکت درک درستی از مفهوم قابلیت‌های سازمانی دارد و برای ایجاد و پرورش قابلیت‌های سازمانی برنامه دارد؟
- آیا رهبر شرکت نسبت به منابع و قابلیت‌های لازم برای رسیدن به اهداف آگاهی دارد؟
توصیه: اینکه منابع و قابلیت‌های شرکت دقیقا چه هستند و چطور باید آنها را شناسایی و تحلیل کنیم، مبحث مهمی در مدیریت کسب‌وکار است. قبلا در این‌باره مطلبی نوشته‌ام که می‌توانید مطالعه کنید: استراتژی رشد کسب‌وکار، با شناسایی منابع و قابلیت‌ها
4- تدوین استراتژی بر اساس شرایط
- آیا شرکت فرایند منظمی برای هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی دوره‌ای(تدوین استراتژی) دارد؟(مثلا برنامه تدوین اهداف فصلی، یک ساله یا 2 ساله)
- آیا رهبر شرکت در تدوین استراتژی، بر اساس وضعیت محیط و صنعت(پرسش‌های بخش 2) برنامه می‌ریزد؟
- آیا رهبر شرکت در تدوین استراتژی، بر اساس منابع و قابلیت‌های موجود و لازم برنامه می‌ریزد؟
هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی برای رسیدن به اهداف(همان تدوین استراتژی) به روش‌های مختلفی ممکن است انجام شود. مثلا OKR یکی از این روش‌هاست. اما مهم این است که در این برنامه‌ریزی‌ها به وضعیت استراتژیک خودِ شرکت، محیط و بازیگرانِ دیگر(پرسش‌های موارد 1 تا 3) توجه شده باشد.
5- اجرای استراتژی
- آیا در فرایند تدوین استراتژی، مدیران بخش‌های مختلف دخالت داده می‌شوند؟
- آیا برنامه عملیاتی شفافی برای هر کدام از بخش‌های سازمان تهیه شده‌است؟
- آیا KPI های هر بخش سازمان مشخص و معقول است؟
- آیا برنامه بخش‌های مختلف، با هم سازگار است؟ مثلا تداخل ندارند و پیش‌نیازها به خوبی دیده شده‌اند؟
- آیا زیرساخت‌های سازمان با اهداف و برنامه‌ها سازگار است؟ مثلا ساختار سازمانی و تیم‌ها، روش‌های ارتباطی، جلسات، ظرفیت تیم‌ها و … با اهداف شرکت همخوانی دارد؟
- آیا روال‌های منظمی برای پیگیری پیشرفت برنامه‌ها وجود دارد؟
- آیا روال‌های منظمی برای تحلیل نتایج و بازخورد، و اصلاح برنامه‌ها وجود دارد؟
توصیه: اجرای استراتژی در بسیاری از شرکت‌ها با چالش روبرو می‌شود و راهکارهای خوبی هم برای آن در کتاب‌های مدیریت استراتژیک آمده است. خلاصه‌ای از این راهکارها را در مقاله اجرای استراتژی: مراحل، چالش‌ها و مثال عملی برای شرکت‌های کوچک و متوسط نوشته‌ام و مطالعه‌اش را پیشنهاد می‌کنم. در این مقاله درباره ویژگی‌های برنامه عملیاتی خوب بیشتر صحبت کردم و مثالی از یک برنامه عملیاتی آورده‌ام.
می‌توانید قالب چک‌لیست سنجش وضعیت استراتژی شرکت را از اینجا دانلود کنید:
چک‌لیست سنجش وضعیت استراتژی شرکت: راهی برای بهبود پایه‌ای
با چک‌لیستی که ارائه شد، می‌توانید وضعیت استراتژیک شرکت را بسنجید. این کار فرصتی به شما می‌دهد که کل مدیریت استراتژیک سازمان را از بالا ببینید و چالش‌های پایه‌ای سازمان را بهتر درک کنید.
اگر مدیر کسب‌وکار یا مدیر محصول یا مدیر تصمیم‌گیرنده‌ای در سازمان هستید، پیشنهاد می‌کنم به صورت دوره‌ای، مثلا سالانه از این زاویه شرکت خود را بررسی کنید.
البته دقت کنید، هرچه بیشتر مفاهیم پایه استراتژی را درک کنید، تحلیل شما از پرسش‌های چک‌لیست بالا درست‌تر خواهد شد و به بلوغ بیشتری در مدیریت استراتژیک خواهید رسید.
در آینده این چک‌لیست را روی چند کیس‌استادی از شرکت‌هایی که می‌شناسم و با آنها تجربه داشته‌ام بررسی می‌کنم.
دیدگاهتان را بنویسید